Borsa, bankacılık ve ticarette "marj" kavramı yaygın olarak kullanılmaktadır. Satış fiyatı ile üretim maliyeti arasındaki fark fikrine dayanır. Kısacası, marjinallik satışların karlılığıdır. Bu gösterge işletmenin karlılığını belirler. Yüksek marjinallik, şirketin finansal başarısını gösterir.
Marj analizi ve amacı
Marj analizi, başabaş analizi olarak da adlandırılır. Bu analitik yaklaşım çerçevesinde, işletme için bir bütün olarak toplamları için hasılat hacmi ve değişken maliyetler arasındaki fark olarak hesaplanan "marjinal gelir" kavramı ayırt edilir.
Marj analizinin işlevlerinden biri, rezervlerin durumu ve seviyesi ile bunların üretimde ne ölçüde kullanıldığının nesnel bir değerlendirmesini sağlamaktır. Böyle bir analiz temelinde, rezervleri harekete geçirme yöntemleri ve finansal destek olasılıkları geliştirilmektedir.
Marj gelir kavramı
Marjinal gelirin ekonomik anlamı, sabit maliyetleri karşılamayı mümkün kılması ve işletmenin faaliyetlerinden net bir kâr elde etmenizi sağlamasıdır. Marjinal gelir, bir işletmenin her bir ürün türünün üretimi ve satışından elde edebileceği marjinal kâr olarak tanımlanır.
Marjinal gelir kavramı, yönetim sistemi ve maliyet muhasebesi yöntemleri ile uyumludur. Bu sistemin özü, maliyet fiyatına yalnızca doğrudan maliyetlerin atfedilmesidir. Doğrudan satış hacmine bağlı olmayan genel giderler, maliyet fiyatına dahil edilmez ve periyodik olarak finansal sonuca yazılır. Konsepte göre, en doğru hesaplama, emek yoğun hesaplamalar ve maliyet tahsisi sonrasında ortaya çıkan tüm maliyetleri içeren değil, belirli bir ürünün piyasaya sürülmesini sağlayan maliyetleri içeren hesaplamadır.
İşletmenin uygulamasında, üretilen ürün yelpazesi, maliyeti düşük ve hatta negatif karlılığa sahip, ancak pozitif bir marjinal gelire sahip ürünleri içerdiğinde genellikle durumlar ortaya çıkar. Bu tür ürünler, üretimleriyle ilgili değişken maliyetleri ve bazı sabit maliyetleri kapsar.
Ürün çıktısının verimliliğinin derinlemesine bir marjinal analizi, maliyet açısından olumsuz karlılığa sahip bir ürünün üretimden çıkarılmasının haklı çıkmayabileceğini göstermektedir. Çoğu zaman, böyle bir karar paradoksal sonuçlara, örneğin şirketin kârında bir azalmaya yol açar.
Aşağıdaki göstergeler genellikle marj analizinde kullanılır:
- brüt gelir oranı;
- marj gelir oranı;
- brüt satışlardaki değişim katsayısı;
- satışların karlılığı.
Ürün marjı
Ürün marjı, bir ürünün satışından elde edilen toplam kâr ile değişken maliyetler arasındaki fark olarak tanımlanabilir:
Marj = Toplam Satış Karı - Değişken Maliyetler.
Marjinallik formülü, sabit ve değişken maliyetleri bölerek göstergeyi hesaplamanıza olanak tanır. Üretim durdurulsa bile sabit maliyetler kalır. Bu maliyetler şunları içerir:
- kredi yükümlülüklerinin geri ödenmesi;
- kiralama ücretleri;
- bazı vergi ödemeleri;
- muhasebe departmanı çalışanlarının maaşı, personel departmanı, servis personeli.
Karşılamaya katkı, sabit maliyetlerin toplamına eşitse, başabaş noktasına ulaşıldığını söylerler. İçinde, mal satış hacmi, şirketin kar elde etmeye güvenmeden, ürünü üretmenin tüm maliyetlerini tamamen telafi edebilecek şekildedir.
Marj analizi çerçevesinde ana katsayıların hesaplanması
bir. Marj gelir oranının hesaplanması, bu gelirin gelire oranıdır:
KMD = (Gelir - Değişken maliyetler) / Gelir;
Bu oran, kâr sağlamaya ve sabit maliyetleri karşılamaya giden gelirdeki payı gösterir. Göstergenin büyümesi olumlu bir faktör olarak dikkate alınmaktadır. Satış fiyatlarını yükselterek veya değişken maliyetleri azaltarak oranı artırabilirsiniz.
2. Brüt satışlardaki değişim katsayısı, cari döneme ilişkin brüt satış hacminin, önceki dönemin brüt satış tutarına göre nasıl değiştiğini gösterir:
KVP = (Cari dönemin geliri - Önceki dönemin geliri) / Önceki dönemin geliri;
Göstergede yer alan enflasyonist bileşenin, elde edilen değerde belirli bozulmalara yol açabileceği akılda tutulmalıdır.
3. Brüt marj oranı (brüt gelir). Şirketin geliri ile değişken maliyetleri arasındaki farktır.
KVD = Gelir - Maliyetler;
Bu gösterge, bir işletmenin satışlarının karlılığını değerlendirmenizi sağlar. Brüt gelir, işletmenin genel yönetimine ve bitmiş ürünlerin satışına bağlı olan maliyetleri karşılamayı amaçlar. Brüt gelir, işletmeye kar sağlar.
Avrupa ve Rusya muhasebe sistemlerinde “brüt kar marjı” teriminin farklı anlaşıldığı unutulmamalıdır. Rus ekonomik gerçekliği bağlamında, brüt kar marjı, şirketin gelir yaratma ve maliyet kapsamı ile ilgili sorunların çözümüne katkısını yansıtan hesaplanmış bir gösterge olarak anlaşılmaktadır. Bu değer tek başına şirketin mali durumu hakkında bir fikir veremez.
Avrupa muhasebe sisteminde brüt kar marjı, satışlardan elde edilen gelirlerin yüzdesidir. Bu, satılacak ürünlerin üretimine giden doğrudan maliyetleri hesaba kattıktan sonra şirkette kalan geliri hesaba katar. Diğer bir deyişle, Rusya ekonomisinde brüt kar marjı kâr anlamına gelirken, Avrupa'da bu gösterge yüzde olarak hesaplanmaktadır.
Marjinallik nasıl artırılır?
Marjinallik düzeyini artırma yöntemleri, kâr veya gelir düzeyini artırma yöntemlerine benzer. Bunlar şunları içermelidir:
- ihalelere katılım;
- üretim çıktısında artış;
- önemli hacimlerdeki ürünler arasında sabit maliyetlerin dağılımı;
- hammadde kullanımının optimizasyonu;
- yeni pazar sektörleri aramak;
- reklam alanında yenilik politikası.
Marj analizinin özellikleri
Çoğu zaman, pazarlama stratejileri marjinallik göstergesinin analizi üzerine kurulur. Marj, kârlılığı tahmin etmede, fiyatlandırma politikası geliştirmede ve pazarlama faaliyetlerinin kârlılığında merkezi faktörlerden biri olarak hizmet eder. Rusya koşullarında, marj kârına genellikle brüt kâr denir. Öyle ya da böyle, ancak bir ürünün satışından elde edilen kâr ile üretim sürecinin maliyeti arasındaki fark olarak tanımlanır.
Ele alınan kavramın bir diğer adı da, doğrudan kâr oluşumuna giden gelir payı ve maliyetleri karşılaması olarak tanımlanan teminat miktarıdır. Ana fikir, ticari bir işletmenin kârındaki artışın doğrudan ve doğrudan üretim ihtiyaçları için maliyetleri karşılama oranına bağlı olmasıdır.
Marjinallik genellikle ürün birimi başına hesaplanır. Bu yaklaşım, ek mal birimlerinin serbest bırakılması nedeniyle karda bir artış beklemenin mantıklı olup olmadığını anlamayı mümkün kılar. Marjinal kârın hesaplanan göstergesi, ekonomik yapının genel bir özelliği olarak kabul edilmez, ancak piyasaya sürülmesinden ve satışından elde edilen marjinal kâr açısından karlı ve kârsız ürün türlerinin belirlenmesine izin verir.
Marjinalliği hesaplama formüllerinin, işletme tarafından üretilen ürün yelpazesine bağlı olarak biraz farklı olabileceği unutulmamalıdır. Hesaplamalara farklı bir yaklaşım, hangi tür ürünün şirkete en fazla kâr getirdiğini bulmanızı ve bu nedenle, satışından elde edilen geliri küçük veya tamamen olmayan malların üretimi için kaynak maliyetinden vazgeçmenizi sağlar.
Marjinal kâr göstergeleri, belirli bir ürünün üretim hacmine karar vermenize de olanak tanır. Bu soru öncelikle imalatında aynı tür teknolojilerin ve homojen malzemelerin kullanıldığı mal türleri için geçerlidir.
Döviz piyasasında iş yaparken genellikle "serbest marj" terimi kullanılır. Döviz ticareti bağlamında bu kavram, varlıklar ve teminat arasındaki fark olarak kabul edilir. Serbest marj - hesaptaki yükümlülüklerle ilgili olmayan fon miktarı. Bir borsa spekülatörü, işlem yaparken (örneğin, pozisyon açmak için) bu fonları serbestçe elden çıkarabilir.
İş süreçlerini etkin bir şekilde yürütmek için "marj" ve "marjinallik" kavramları kullanılmaktadır. Şirketin pazarlama politikası alanında sorumlu kararlar almadan önce marjinallik ve ilgili göstergelerin analizinin yapılması önerilir. Bu kavramları görmezden gelen yönetim, pazarlama kararları vermekte zorlanacaktır. Marjinallikle ilgili parametreleri belirleyerek, satış büyüme göstergelerini hesaplamak ve piyasaya sürülen malların hareket yönünü belirlemek amaçlanır. Bu ekonomik kategori bankacılık, sigortacılık ve ticarette yeri doldurulamaz.
