Modern bir ekonomide malların, emeğin ve sermayenin hareketi, para birimlerinin değişimi ile doğrudan ilişkilidir. Eşdeğer bir değişim sağlamak için para biriminin satın alma gücü dikkate alınmalıdır. Bu ekonomik kategori, homojen bir mal ve hizmet kümesi için ulusal fiyat seviyelerinin oranına dayanmaktadır.
Kural olarak, yurtdışında bir şey satan ihracatçı bir ülke hemen döviz bozdururken, ithalatçı bir ülke tam tersine başka bir devlette mal satın alabilmek için paraya ihtiyaç duyar. Bu koşullarda para biriminin satın alma gücü ön plana çıkıyor. Bu kategori, tüketicinin bu para birimini ihraç eden ülkenin pazarında satın alabileceği mal miktarını ifade eder.
Yarım asır önce, mübadelenin karşılığı altındı. Belirli bir para birimindeki miktarı, devletin kanunu tarafından belirlendi. Ulusal para biriminin döviz kuru, değerli metalin çeşitli para birimlerindeki içeriğine göre belirlendi.
Halihazırda ulusal para biriminin satın alma gücü, "tüketici sepeti" kavramı ile tanımlanmaktadır. Örneğin, böyle bir "sepet" 300 Euro'ya mal oluyorsa, böyle bir para biriminin satın alma gücü "tüketici sepetinin" 1/300'ü olacaktır. Para birimlerinin satın alma gücünü karşılaştırırsanız, belirli bir para biriminin bir biriminin fiyatını başka bir para birimi cinsinden alabilirsiniz. Satın alma gücünü hesaplamak için bilgi temeli, tüketim alanındaki fiyatlar düzeyi ve hane harcamalarının yapısı hakkındaki verilerle sağlanır.
Uygulamada, genellikle eşitlikleri anlamına gelen "para birimlerinin paritesi" kavramı kullanılır. Böyle bir parite keyfi olarak ayarlanamaz. Farklı para birimlerinin satın alma gücü karşılaştırılarak, bir şey elde etmek için bir para biriminin kaç birim harcanması gerektiğini hesaplayarak belirlenir. Satın alma gücü paritesine dayalı kur oranları, "tüketici sepeti"nde yer alan emtia kalemlerinin fiyatlarındaki değişime bağlı olarak değişmektedir.
Satın alma gücü paritesi teorisi, İngiliz iktisatçılar D. Hume ve D. Ricardo tarafından başlatılan nicel ve nominalist para teorilerine dayanmaktadır. Bu görüşlerin merkezinde, ulusal para biriminin döviz kurunun paranın göreli değerine, fiyat düzeyine ve dolaşımdaki finansal kaynakların miktarına bağlı olduğu ifadesi yer almaktadır.
İşletmelerin ihracat-ithalat işlemlerinden elde ettikleri döviz kazançlarının çevrilmesi için kabul edilen nicel oran belirlenirken para biriminin satın alma gücü dikkate alınır.
Ekonomik bir kategori olarak, para birimlerinin satın alma gücü, emtia üretiminin doğasında vardır. Döviz kurunun değer temelini oluşturur ve mal üreticileri ile dünya pazarı arasındaki üretim ilişkilerini ifade eder.
Ulusal para birimlerinin karşılaştırılması, yalnızca üretim ve mal değişimi süreçleriyle yakından ilgili olan değer oranına dayanabilir. Mal ve hizmet üreticilerinin ve alıcılarının, ulusal para biriminin fiyatlarını diğer eyaletlerdeki fiyatlar ile karşılaştırma fırsatına sahip olmaları satın alma gücü aracılığıyladır.
Mevcut ekonomide, sermayenin uluslararası hareketi istikrarlı bir şekilde büyüyor, bu da ulusal para birimlerinin satın alma gücünü yalnızca maddi mallarla değil, aynı zamanda finansal varlıklarla da etkiliyor. Satın alma gücündeki düşüş ile döviz kurundaki düşüş birbiriyle doğrudan ilişkilidir.
