SSCB'nin bankacılık sisteminin etkinliğinin değerlendirilmesi karmaşık bir konudur ve birçok bakımdan çözümüne herhangi bir kolaylık katmayan politize edilmiştir.
19. yüzyılın ortalarında yaşayan Karl Marx, zamanının bankacılık sistemini "kapitalist üretim tarzının genellikle yol açtığı en yetenekli ve mükemmel yaratım" olarak tanımladı. Sovyet bankacılık sistemi de kendi yolunda yetenekliydi ve daha az mükemmel değildi. Her ne kadar az ya da çok serbest piyasaya sahip devletlerin bankacılık sisteminden önemli ölçüde farklı olsa da.
Sovyet bankacılık sisteminin özellikleri
Sovyetler Birliği'nin bankacılık sistemi, SSCB Devlet Bankası'nın bölgesel ve uzmanlaşmış kurumlarından oluşuyordu, tüm nakit dışı ödemeler ve ödemeler, şubeler arası işlemler kullanılarak gerçekleştirildi. Ödeme araçlarının hareketi, "anıt emirlere" (ödeme emri ile ödeme talebi arasında bir şey) göre bir hesaptan diğerine transfer edilerek veya karşılıklı alacakların mahsup edilmesiyle (modern takas) yapıldı.
Sovyet akademisyen Glushkov, ülkenin her yerinden ekonomik bilgi toplamak ve bilgisayarları kullanarak (siber ekonomi) SSCB ekonomisini yönetmek için bir proje geliştirdi. Ancak Perestroika, bu görkemli fikrin gerçeğe dönüşmesini engelledi.
Sovyet işletmeleri ve kurumları, kasalarında önceden belirlenmiş limitler dahilinde nakit bulundurdukları gibi, gelirlerden elde edilen parayı da SSCB Devlet Bankası tarafından yıllık olarak belirlenen limitler dahilinde, örgüt başkanlarının katılımıyla kullanabilirlerdi. Devlet Bankası'ndan alınan nakit veya dolaşımdan çekilen nakit hacminin büyüklüğü ve hedef yönü üçer aylık dönemlerde revize edilmiştir. Nakit planlarını hazırlarken, Devlet Bankası kurumları, planın uygulanmasının sonucunu dikkatli bir şekilde analiz etmek ve bu analiz temelinde, nüfusun gelir ve giderleri arasında doğru dengeyi sağlamak, geliri azaltmak için öneriler geliştirmek zorundaydı. yeni para çıkarmak veya tedavülden çekilen para miktarını artırmak.
Sberbank (o zamanlar tamamen devlete ait bir banka), tüm operasyonlar ve mevduat güvenliği Sovyet devleti tarafından garanti edildiğinden, belki de dünyadaki en güvenilir olan nüfusla doğrudan çalıştı.
Bu ve diğer özellikler, Sovyetler Birliği'ndeki enflasyon oranının son derece düşük olduğu anlamına gelirdi. Ve pratikte böyle çıktı. Ek olarak (ve hatta Sovyet içişleri organlarının sıkı denetimi altında), böyle bir plan, bankacılık sektöründe en azından bir tür suçun ortaya çıkmasını (veya en azından kısa bir süre varlığını sürdürme olasılığını) pratikte dışladı.
Dikkate alınan özellik aynı zamanda yüksek istikrar ve ekonominin sektörleri arasında fonların oldukça verimli bir şekilde dağıtılmasını da sağladı.
Çıktı
SSCB bankacılık sisteminin dezavantajları, çalışmalarının etkinliğinin doğrudan ülkeyi yöneten Sovyet liderlerinin etkinliğine bağlı olduğu gerçeğini içerir. Lenin, Stalin, Brejnev, Andropov altında en iyi şekilde çalıştı.
Genel olarak, Sovyet bankacılık sistemi oldukça etkili olarak adlandırılabilir. Ayrıca, bir pazarın değil, planlı bir ekonominin hedefine ulaşılmasına yardımcı olduğu da dikkate alınmalıdır. Bu nedenle verilen görevlerle çok iyi bir şekilde başa çıktı. Bankacılık sistemi hem finansal hem de ekonomik olarak çok güvenilirdi. Suç unsurlarının ortaya çıkmasından korunması da en iyi durumdaydı. Bu güne kadar böyle bir Sovyet bankacılık sisteminin benzerleri yok. Ancak bunu canlandırırsak, ülkemizdeki piyasa ekonomisinden ve finansal piyasalardan geriye bir şey kalmayacak. İyi ya da kötü - ayrı bir makale için bir konu.
