Avrupa'daki mali kriz, küresel ekonominin refahını tehlikeye attı. Bazı ülkeler yıkımla tehdit ediliyor. Krizin tesadüfi mi yoksa politikacıların ve ekonomistlerin hatalarından mı kaynaklandığı.
Kim suçlu?
Amerikan borsasının çöküşü ile Avrupa'daki kriz arasında bir bağlantı var. Yunanistan, Kıbrıs, İspanya ve İzlanda saldırı altındaydı. Bu ülkeler, milli borcu yıllık GSYİH'ya (gayri safi yurtiçi hasıla; parasal olarak ülkede üretilen tüm mal ve hizmetler) getirdi. Avrupa Birliği ülkeleri, alacaklılarına olan ulusal borcun boyutu açısından ABD'yi neredeyse yakalamış durumda. Objektif olarak, şu anda önde gelen ekonomi, dünyanın en büyük ülkelerine kredi veren Çin'dir.
Ne yapalım?
Sovyet bilim adamı Nikolai Kondratyev'in teorisine göre, krizler ekonominin döngüsel gelişimine katkıda bulunur. “Kondratieff Döngüsü”, piyasanın yükselişini ve düşüşünü içeren 45-60 yıllık bir süreye sahiptir.
Avrupa krizinin dünya ekonomisi için tehlikesine rağmen, döviz kurlarındaki ciddi dalgalanmalardan ve genel kaostan büyük meblağlar kazananlar var. Borsadaki davranış, gergin kalabalık hareketinin tam tersi olmalıdır. Dünyanın en ünlü yatırımcılarından Warren Buffett, ünlü şirketlerin borsadaki hisselerinin rekor seviyelere düştüğü bir dönemde en büyük meblağları yaptı.
İspanya ve Yunanistan'da gayrimenkul değeri keskin bir şekilde düştü. Bu bağlamda, bu Avrupa devletlerinin hükümetleri dairelerin, evlerin ve arsaların özelleştirilmesi prosedürünü basitleştirdi. Mülk satmak, hükümetlerin üzerindeki yükü hafifletebilir ve yabancı yatırımcılar için iyi bir yatırım olabilir.
Siyah Kuğu
Yunan ekonomisi GSYİH'nın %150'si kadar bir bütçe açığına sahip. Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık'ın ulusal borcu GSYİH'nın %100'ünü aşıyor.
Amerikalı ekonomist Nicholas Taleb, "Kara Kuğu" adlı kitabında, dünyanın önde gelen politikacılarını ve finansörlerini bariz dikkatsizlikle suçladı. Taleb, karmaşık formüllere ve matematiksel modellere güvenerek gerçekliği algılamayı bıraktıklarını yazıyor. Siyah Kuğu, daha önce hiç prototipi yapılmamış ciddi bir olaydır. "Siyah kuğu görmediyseniz, bu onların hiç olmadığı anlamına gelmez" düşüncesi, tanınmış bir finansçı ve düşünürün çalışmasından geçer.
Olası gelişmeler
Avrupa ekonomisi oldukça kırılgan. En büyük ekonomilerin birçoğunun (Almanya, İngiltere, Fransa) altın ve döviz rezervleri altına değil, ABD Hazine tahvillerine dayanmaktadır. Amerika'nın ulusal borcu büyüyor ve Barack Obama, ABD'deki ekonomik durgunluğa henüz bir "panzehir" bulabilmiş değil.
Avrupa ülkelerinin ekonomileri bu çöküşten maliyetleri kısarak ve reel sektördeki işletmelerin finansmanını artırarak çıkabilir. Finans, bilişim ve danışmanlık alanında biriken "baloncuklar" er ya da geç patlayacaktır. Avrupa hükümetleri, esasen borç hibelerini ve batan bankalara ve tekel yapılarına yapılan yatırımları kısmalıdır.
Avrupa krizin verdiği sinyallere cevap vermezse ve güçlü devletlere olan borcunu artırmaya devam ederse, bu eşi benzeri görülmemiş bir “Kara Kuğu”ya yol açabilir. Milyonlarca insan emekli maaşı ve maaşsız kalabilir. Avrupa ekonomisi tehdit altında ve popülizme başvurmadan sadece sağlam politikalar durumu iyileştirebilir.
